Σύλλογος Ρητορικής "Λόγοι": Κανόνες Debate

Κανόνες Αγωνίσματος Διττών Λόγων

Η γενική μορφή του Αγώνα Επιχειρηματολογίας

Το debate αποτελεί έναν αγώνα επιχειρηματολογίας πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Οι διάφορες ομάδες που συμμετέχουν στον αγώνα έχουν ως κύριο στόχο να αποδείξουν με τη χρήση πειστικών επιχειρημάτων πως η θέση τους είναι η σωστή.
Βασικό «όπλο» των ομάδων είναι τα επιχειρήματα και οι αντικρούσεις. Τα επιχειρήματα είναι προτάσεις/συμπεράσματα τα οποία έχουν προκύψει λογικά από κάποιες προκείμενες και ενισχύουν τη θέση της ομάδας. Οι αντικρούσεις είναι αντεπιχειρήματα, πρόκειται δηλαδή για προτάσεις που στόχο έχουν να πλήξουν τα επιχειρήματα των αντίπαλων ομάδων.
Άλλα «ρητορικά τεχνάσματα» όπως επικλήσεις στην αυθεντία ή στο συναίσθημα, δεν λαμβάνονται υπόψιν και δεν ενισχύουν τη θέση της ομάδας.
Το debate είναι διατυπωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να προκύπτουν πάντα δύο ακραίες θέσεις: ο Λόγος που υπερασπίζεται το θέμα, και ο Αντίλογος που το αντιπαλεύεται. Ένα παράδειγμα τέτοιου θέματος είναι: «Πρέπει να νομιμοποιηθεί η ευθανασία υπό όρους».
Το debate βρετανικού τύπου περιλαμβάνει τέσσερις ομάδες των δύο ατόμων. Οι ομάδες χωρίζονται σε δύο ομάδες του Λόγου (Λόγος 1, Λόγος 2) που είναι υπέρ του θέματος και δύο του Aντίλογου (Αντίλογος 1, Αντίλογος 2) που είναι κατά του θέματος.
Οι ομάδες που βρίσκονται στην ίδια πλευρά ως προς το θέμα έχουν την ίδια θέση. Αυτό σημαίνει πως ομάδες που βρίσκονται στην ίδια πλευρά δεν πρέπει να έρθουν σε αντίθεση η μία με την άλλη (π.χ. δεν πρέπει κάτι που υποστηρίζει ο Λόγος 1 να το καταρρίψει ο Λόγος 2). Παρόλ’ αυτά, οι ομάδες αυτές δεν συνεργάζονται και είναι αντίπαλες (π.χ. στόχος του Λόγου 2 είναι να δείξει πως έχει καλύτερα επιχειρήματα από αυτά του Λόγου 1). Πρόκειται δηλαδή για αγώνα «όλοι εναντίον όλων».
Κάθε ομιλητής λαμβάνει το βήμα για 6 λεπτά. Οι ομιλητές παίρνουν τον λόγο εναλλάξ όπως φαίνεται στο σχήμα:

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Διευκρινίσεις και Λεπτομέρειες

Θέμα:

Το θέμα του αγώνα μπορεί να έχει σχέση με οποιοδήποτε τομέα (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό κ.τ.λ.). Συχνά, το θέμα είναι εμπνευσμένο από την επικαιρότητα.
Πρέπει να είναι διατυπωμένο με σαφήνεια και να αφήνει το περιθώριο και στις δυο πλευρές να αντιπαρατεθούν πάνω σε αυτό με ίσους όρους. Δεν πρέπει να βασίζεται σε ιδιαίτερα ειδικές και τεχνικές γνώσεις, ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε να συζητήσει πάνω σε αυτό. Ο κανόνας αυτός μπορεί να αλλάξει αν δίνονται σε όλες τις ομάδες κάποιες πληροφορίες που τις εξοικειώνουν με το θέμα.

Ορισμός:

Προκειμένου να περιοριστεί σε κάποιο βαθμό το θέμα και να ξεκαθαριστεί πάνω σε τι ακριβώς θα γίνει η συζήτηση, πρέπει να δοθεί αρχικά ένας ορισμός στο θέμα.
Ο ορισμός δίνεται στην αρχή του λόγου του 1ου ομιλητή μετά την προσφώνηση και την παρουσίαση του θέματος.
Πρέπει να αναφέρει το ζήτημα που πηγάζει από το θέμα και να αποσαφηνίζει την έννοια όσων όρων επιδέχονται ερμηνεία.
Πρέπει να πληροί 4 κριτήρια:

Να ανταποκρίνεται στη λογική του μέσου ανθρώπου.
Να μην είναι μία αυταπόδεικτη αλήθεια, δηλαδή ταυτολογία.
Να μην περιορίζει χρονικά το debate στο παρελθόν ή το μέλλον αλλά να αναφέρεται στο σήμερα.
Να μην περιορίζει γεωγραφικά και πολιτικά το θέμα έτσι ώστε να μην χρειάζονται ειδικές γνώσεις για την αντιμετώπιση του θέματος!

Για να συνεχιστεί το debate, ο ορισμός αυτός θα πρέπει να γίνει δεκτός από τον Αντίλογο 1. Αν ο ορισμός δεν πληροί κάποιο από τα παραπάνω στοιχεία ο Αντίλογος 1 μπορεί να τον απορρίψει αιτιολογημένα και να προτείνει νέο ορισμό. Αν ούτε ο ορισμός του Αντίλογου θεωρηθεί ορθός, ο Λόγος 2 μπορεί να προτείνει νέο και αν ούτε αυτός είναι ορθός, ο Αντίλογος 2 μπορεί να θέσει νέο ορισμό. Πρόκειται δηλαδή πλέον για debate πάνω στον ορισμό και όχι στο ίδιο το θέμα! Καλό είναι να αποφεύγεται.

Αιτήματα Ερώτησης:

Κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας, μπορούν να προσφερθούν αιτήματα ερώτησης προς τον ομιλητή που έχει το βήμα. Με τα αιτήματα ερώτησης θα πρέπει να διατυπώνονται ερωτήσεις (και όχι π.χ. απλές δηλώσεις) οι οποίες έχουν ως στόχο να ελέγξουν και να δοκιμάσουν κάποιες από τις δηλώσεις του ομιλητή. Έτσι δίνεται η ευκαιρία πιο άμεσης αλληλεπίδρασης μεταξύ των ομιλητών.
Με κάθε αίτημα ερώτησης πρέπει να διατυπώνεται μόνο ένα ερώτημα, το οποίο δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τα 15 δευτερόλεπτα.
Για να απευθυνθεί αίτημα ερώτησης, ένα μέλος από αντίθετη θέση (π.χ. δεν γίνεται αίτημα ερώτησης από ομιλητή του Λόγου 1 σε ομιλητή του Λόγου 2) πρέπει να σηκωθεί και να ανακοινώσει την επιθυμία του με τη φράση «Αίτημα Ερώτησης» ή χρησιμοποιώντας άλλες παρόμοιες εκφράσεις. Το μέλος που έχει το βήμα αποφασίζει εάν θα κάνει δεκτό ή θα απορρίψει το αίτημα για ερώτηση.
Το πρώτο και το πέμπτο λεπτό του λόγου κάθε ομιλητή είναι προστατευόμενα. Πριν τελειώσει το πρώτο και μετά το πέμπτο λεπτό δεν γίνονται ερωτήσεις.
ΔΕΝ επιτρέπεται ο διάλογος μεταξύ του ομιλητή και αυτού που κάνει την ερώτηση! Αυτό σημαίνει πως μετά την απάντηση του ομιλητή, αυτός που έκανε το ερώτημα δεν μπορεί να συνεχίσει να μιλάει (εκτός αν κάνει εκ νέου «αίτημα ερώτησης»).
Καλό είναι, ο ομιλητής που έχει τον λόγο να δέχεται δύο με τρία ερωτήματα, αλλά και να κάνει όσα μπορεί και στους άλλους ομιλητές.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαδικαστικά

Προετοιμασία:

Οι ρόλοι των ομάδων (Λόγος, Αντίλογος), λαμβάνονται με κλήρωση. Αυτό σημαίνει πως αρκετοί ομιλητές θα κληθούν να υποστηρίξουν θέσεις με τις οποίες στην πραγματικότητα δεν ταυτίζονται! Αντίστοιχα, οι αληθινές πεποιθήσεις των ομιλητών κρύβονται (προστατεύοντας τους από κριτική σε περίπτωση που λάβουν κάποια «ακραία» θέση).
Ο αγώνας ξεκινά 20 λεπτά μετά την ανακοίνωση του θέματος. Κατά την προετοιμασία τους, αλλά και κατά τη διάρκεια του debate, τα μέλη των ομάδων επιτρέπεται να χρησιμοποιούν έντυπα μέσα. Αυτό περιλαμβάνει βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, προσωπικές σημειώσεις κ.ά. Η χρήση ηλεκτρονικών μέσων απαγορεύεται.

Διάρκεια Ομιλιών:

Οι ομιλίες είναι εξάλεπτες. Με το πρώτο χτύπημα στο τέλος του πρώτου λεπτού σημαίνεται το τέλος του πρώτου προστατευόμενου λεπτού και η δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων στον ομιλητή. Με το επόμενο χτύπημα στο τέλος του πέμπτου λεπτού σημαίνεται το πέρασμα στο τελευταίο-προστατευόμενο λεπτό της ομιλίας και το τέλος της δυνατότητας υποβολής ερωτήσεων. Με δύο επαναλαμβανόμενα χτυπήματα σηματοδοτείται η λήξη της ομιλίας. Ο ομιλητής μπορεί να ξεπεράσει κατά μισό λεπτό τα 6 λεπτά χωρίς να βαθμολογηθεί αρνητικά.

Κριτική:

Ο νικητής του debate ανακοινώνεται συνήθως από μια κριτική επιτροπή. Νικήτρια είναι η ομάδα που θα καταφέρει να συνδυάσει (με αυτή τη σειρά προτεραιότητας):

πειστικά και καλά τεκμηριωμένα επιχειρήματα,
δομή στο λόγο των ομιλητών αλλά και ως ομάδα
καλό ύφος, αμεσότητα, άνεση στον λόγο και στην παρουσία στο βήμα

Εναλλακτική Μορφή Debate

Πέρα από το debate βρετανικού τύπου που περιγράφηκε παραπάνω, υπάρχει και το debate αυστραλιανού τύπου. Σε αυτό, όλοι οι κανόνες παραμένουν ίδιοι, με τη διαφορά όμως ότι πλέον υπάρχουν 2 ομάδες και όχι 4: μία ομάδα του Λόγου και μία του Αντίλογου. Επίσης, κάθε ομάδα έχει τρία μέλη και όχι δύο. Οι δύο πρώτοι ομιλητές κάθε ομάδας κάνουν ακριβώς ό,τι θα έκαναν στο βρετανικό debate, ενώ οι δύο τελευταίοι ομιλητές του αγώνα, κάνουν απλώς σύνοψη της θέσης της ομάδας τους, χωρίς να προσθέσουν επιχειρήματα (ό,τι θα έκανε δηλαδή και ο τελευταίος ομιλητής του αγώνα στο βρετανικό debate). Οι ρόλοι των ομιλητών αναλύονται παρακάτω.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ρόλοι Ομιλητών

Συνοπτικά ο ρόλος κάθε ομιλητή είναι:

1ος ομιλητής 1ου Λόγου:

• Διατύπωση του ορισμού.

• Διατύπωση της βάσης της επιχειρηματολογίας της ομάδας του.

• Εισαγωγή των πρώτων επιχειρημάτων της ομάδας του.

1ος ομιλητής 1ου Αντίλογου:

• Αποδοχή ή μη του ορισμού που έδωσε ο προηγούμενος ομιλητής .